Đề xuất được GS.TS Nguyễn Thiện Nhân, Đại biểu Quốc hội khóa XV, nguyên Bí thư Thành ủy TP.HCM, đưa ra tại Hội thảo góp ý, hoàn thiện chính sách trong Luật Dân số và gợi ý chính sách chuyển đổi nhân khẩu học của các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương.

Mức sinh thay thế chưa thực sự bền vững

Theo Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, công tác dân số hiện nay còn nhiều khó khăn, thách thức, tác động trực tiếp đến sự phát triển bền vững của đất nước. Mức sinh thay thế chưa thực sự bền vững.

Cụ thể, bình quân 20 năm 2003-2022, tổng tỷ suất sinh của Việt Nam là 2,078, gần bằng tổng tỷ suất sinh thay thế (2,1). Tuy nhiên, việc thực hiện các mục tiêu của Nghị quyết 21-NQ/ TW 2017 và chiến lược phát triển dân số đến 2030 đã bộc lộ nhiều hạn chế.

Năm 2023, tổng tỷ suất sinh đã giảm còn 1,96 con/phụ nữ, mức thấp nhất từ trước đến nay, thấp đáng kể dưới mức sinh thay thế, tức là dưới 2,1 con.

Số liệu từ Tổng Cục Thống kê vừa công bố cuối tháng 6 cho thấy có 22 tỉnh, thành phố có tổng tỉ suất sinh thấp dưới mức thay thế, chiếm 40% dân số, trong đó Đông Nam bộ là 1,47 con và Tây Nam bộ là 1,54 con. Mất cân bằng giới tính còn ở mức cao 112/100.

Trong khi quá trình đô thị hóa đang diễn ra nhanh chóng, tổng tỷ suất sinh ở các đô thị luôn thấp hơn mức sinh thay thế. Đây một nguyên nhân căn bản kéo giảm tổng tỷ suất sinh cả nước xuống dưới mức sinh thay thế.

"Nếu không có sự thay đổi đột phá về chính sách kinh tế, xã hội và chính sách dân số thì tổng tỷ suất sinh của Việt Nam sẽ tiếp tục giảm sâu hơn và duy trì lâu dài", GS Nhân nói.

Giải pháp

Kết hôn và sinh con là sự lựa chọn và quyền của mỗi công dân, đồng thời nó sẽ quyết định đất nước có tồn tại lâu dài hay sẽ tự tiêu vong.
 

Người dân đến khám tại khoa Chăm sóc tiền sản, Bệnh viện Từ Dũ (TP.HCM). Ảnh: Khương Nguyễn.

Để tăng trưởng kinh tế không dẫn tới suy thoái lao động và dân số, ông cho rằng cần thống nhất vai trò không thể thay thế được của gia đình hạnh phúc đối với việc phát triển lao động, dân số bền vững và đất nước hạnh phúc.

GS Nhân nhận định để mỗi gia đình có thể sinh được 2 con, thu nhập của hai người đi làm phải nuôi được đàng hoàng 4 người (gồm hai người lớn, hai trẻ con). Vì vậy, chính phủ, doanh nghiệp và người lao động cần thống nhất nhận thức và giải pháp để gia đình hai người đi làm có đủ thu nhập để nuôi dạy, cho học hành đàng hoàng hai con.

Bên cạnh đó, ông cũng đề xuất thời gian làm việc của người lao động phải đủ ngắn (8 giờ/ngày, 40 giờ/tuần) để họ có thời gian tìm bạn đời, chăm sóc con cái, gia đình và sở thích riêng.

Ngoài ra, thị trường nhà ở có tính cạnh tranh, sự hỗ trợ và giám sát của nhà nước để người lao động có thể thuê hoặc mua được nhà với giá cả chấp nhận được, để việc không có nhà trở thành một điều kiện không thể vượt qua khi kết hôn.

Bộ Y tế là cơ quan được giao soạn thảo Dự án Luật Dân số. Dự luật này đang được lấy ý kiến rộng rãi nhân dân, dự kiến trình Chính phủ trong tháng 12.


Theo Zingnews